Een melanoom is een agressieve vorm van huidkanker.1 Het aantal mensen met een melanoom is de afgelopen jaren gestegen. In 2019 kregen in België 3.726 mannen en vrouwen te horen dat zij een melanoom hebben.2
Wanneer een melanoom langere tijd onopgemerkt blijft, dan kan dit een invloed hebben op de levensverwachting. Hoe vroeger ontdekt en behandeld, hoe hoger de kans is op volledige genezing. Mei staat in het teken van de ‘Melanoom Awareness Maand’, waarbij er wereldwijd aandacht wordt besteed aan de gevaren van melanoom, en de preventie ervan. Door informatie over preventie en huidcontrole te geven, willen we bijdragen aan het verminderen van deze vorm van huidkanker in Nederland.
Jong geleerd, is oud gedaan.
Al vanaf jonge leeftijd is het belangrijk preventieve maatregelen te nemen om de kans op het ontstaan van een melanoom te verkleinen.
Preventie
Veel zonlicht en verbranden door de zon op jonge leeftijd verhogen het risico op huidkanker op latere leeftijd. Het is daarom belangrijk om kinderen goed te beschermen.
Bescherm je kind door:
- De directe zon te vermijden tussen 11-15 uur
- Royaal te smeren (lees: pindakaas of chocopastadikte) met een waterresistente minimaal factor 30 zonnecrème
- Regelmatig in te smeren (minimaal elke 2 uur en direct na het zwemmen).
De incidentie van melanoom.
Melanomen komen zowel bij jongeren als ouderen voor; de incidentie is het hoogst bij mensen tussen de 45 en 74 jaar.2
Gelukkig komt melanoom zeer zelden voor als je jonger bent dan 18 jaar (circa 20 leeftijdsgenoten krijgen jaarlijks te horen dat zij een melanoom hebben). Maar… vaak is huidkanker een gevolg van iets dat veel eerder heeft plaatsgevonden. Dus ook als je jong bent: bescherm je huid.
Smeer je in met een zonnecrème (minimaal factor 30), draag een zonnebril en kies voor bijvoorbeeld een petje of een zonnehoedje.
Bescherming van de huid is belangrijk!
We hebben een mooie voorjaarsperiode en de zomer komt eraan. Dit is een periode waarin we vaker buiten zijn. Terras, festival, barbecue in de tuin; allemaal heerlijk om te doen. Zeker als de zon schijnt. Ook dan is het belangrijk om je huid te beschermen.
Uit de cijfers over 2021 van het Belgische kankerregister bleek dat 37% van de nieuwe melanoompatiënten in de leeftijdsgroep van 30 – 59 jaar viel.2
Kortom: vanaf 30 jaar neemt jouw risico op diagnose huidkanker of melanoom toe.
Advies om risico te verlagen.
Wat kun je doen om jouw risico te verlagen?3
- Ga niet onbeschermd de zon in tussen 10-16 uur wanneer UV-stralen het sterkst zijn. UV-stralen weerkaatsen op oppervlaktes zoals zand, water en zelfs gras, ook al voel je ze niet.
- Zoek regelmatig de schaduw op.
- Wanneer je buiten bent en/of in de zon zit, draag een zonnebril om je ogen te beschermen en bedek je (hoofd)huid met een hoed en/of kleding. Dit geldt ook tijdens het sporten of als je buiten aan het werk bent.
- Vermijd zonnebanken. Deze zenden ook UV-stralen uit en zijn in verband gebracht met een verhoogd risico op het ontwikkelen van een melanoom.4 Beginnen voor je 35e jaar, verhoogt zelfs het risico met 59%.
- Smeer je in met een zonnecrème met een zonbeschermingsfactor van 30 of hoger.
En check je huid 1x per maand volgens de ABCDE methode
Melanoom kent geen leeftijd.
Rond de 8% van de huidkankers zijn melanomen. De meest voorkomende huidkankers zijn basaalcelcarcinomen en plaveiselcelcarcinomen. Deze laatsgenoemde vormen komen vooral voor bij ouderen boven de 60 jaar – de gemiddelde leeftijd bij mannen is 71,8 jaar en bij vrouwen 69,1 jaar.5
- Basaalcelcarcinoom (BCC): bijna 34.000 mensen in België krijgen jaarlijks te horen dat zij deze vorm van huidkanker hebben.
- Plaveiselcelcarcinoom (PCC) is de vorm van kanker die relatief het vaakst bij ouderen voorkomt: in 2019 registreerde het Belgische kankerregister 8.603 nieuwe gevallen van plaveiselcelcarcinoom.
Extra bescherming is belangrijk bij een hogere leeftijd.
Valt u in deze leeftijdsgroep (>65 jaar zetten), dan vindt u hier wat tips om het risico op huidkanker te verlagen:3
- Ga niet onbeschermd de zon in tussen 10-16 uur wanneer de UV-stralen het sterkst zijn: UV-stralen weerkaatsen op oppervlaktes zoals zand, water en zelfs gras, ook al voelt u ze niet.
- Zoek regelmatig de schaduw op.
- Wanneer u buiten bent en/of in de zon zit, draag een zonnebril om uw ogen te beschermen en bedek uw (hoofd)huid met een hoed en/of kleding. Dit geldt ook tijdens het fietsen of werken in de tuin.
- Gebruik een zonnecrème met een zonbeschermingsfactor van 30 of hoger
Controleer uw huid 1x per maand volgens de ABCDE-methode.
Risico verlagen op huidkanker: wat kun je zelf doen?
Bescherm je huid en verlaag de risico’s
Er zijn verschillende risicofactoren die bijdragen tot het ontwikkelen van huidkanker of melanoom, waaronder blootstelling aan ultraviolette (UV) stralen. Blootstelling aan UV-stralen beschadigt het DNA (genetisch materiaal) in onze huidcellen. Het is belangrijk om te weten hoe je jezelf kunt beschermen en jouw risico’s op het krijgen van huidkanker of melanoom kunt verlagen.3
- Ga niet onbeschermd tussen 10-16 uur de zon in wanneer UV-stralen het sterkst zijn: UV-stralen weerkaatsen op oppervlakken zoals zand, water en zelfs gras, ook al voel je ze niet.
- Zoek regelmatig de schaduw op.
- Wanneer je buiten bent en/of in de zon zit, draag een zonnebril om ogen te beschermen en bedek je huid met een hoed en kleding. Dit geldt ook tijdens het sporten of als je buiten aan het werk bent.
- Vermijd zonnebanken. Deze zenden ook UV-stralen uit en zijn in verband gebracht met een verhoogd risico op het ontwikkelen van melanoom.4 Beginnen voor 35 jaar, verhoogt zelfs het risico met 59%.
- Smeer je in een zonnebrandmiddel met een zonbeschermingsfactor van 30 of hoger.
Het effect van een zonnebrandmiddel.
Zonne(brand)middel is een product om je huid tegen UV-stralen te beschermen, maar het houdt niet alle stralen tegen. De zonbeschermingsfactor (SPF) is de bescherming die een zonnebrandmiddel biedt tegen UV-stralen, die belangrijkste oorzaken van zonnebrand zijn. Smeer je regelmatig in (gemiddeld om de 2 uur) om de bescherming te behouden.
Alle huidtypes en types ogen kunnen door de zon en blootstelling aan UV-stralen worden aangetast. Mensen met een lichte huid hebben meer kans dat hun huid door UV-stralen beschadigd wordt en hebben meer kans om huidkanker te krijgen, maar mensen met een donkere huidskleur kunnen eveneens worden getroffen en een melanoom ontwikkelen.6 Kortom, iedereen kan een melanoom krijgen.
Symptomen en het belang van een vroege diagnose.
De tekenen en symptomen van een melanoom kunnen herkennen, is belangrijk voor de vroege opsporing en diagnose en uiteindelijk voor betere behandelingsresultaten.
Ken het patroon van jouw moedervlekken, puistjes, sproeten en andere vlekken, zodat je eventuele veranderingen opmerkt. Probeer je huid één keer per maand te controleren en onderzoek alle zones, inclusief handpalmen en voetzolen (ook tussen de vingers en tenen), hoofdhuid, oren, nagels en rug. De meeste mensen hebben moedervlekken, maar het is belangrijk om op volgende zaken te letten:
- Veranderingen aan bestaande moedervlekken, zoals grootte, vorm, dikker worden, kleur of als ze plots beginnen te jeuken of bloeden;
- Nieuwe moedervlekken;
- Een moedervlek die opvalt of er anders uitziet dan de omringende moedervlekken.
Een verandering kan wijzen op de ontwikkeling van een melanoom. Neem contact op met je huisarts om deze te controleren.
Wat is huidkanker/Melanoom?
Huidkanker is de meest voorkomende vorm van kanker in België. Overmatige blootstelling aan UV-straling afkomstig van de zon en/of zonnebank is de belangrijkste oorzaak van huidkanker.
Huidkanker ontwikkelt zich meestal op huid die is blootgesteld aan de zon, maar kan ook voorkomen op delen van de huid die niet vaak zonlicht zien. Er zijn drie soorten huidkanker:
- Basaalcelcarcinoom (BCC);
- Plaveiselcelcarcinoom (PCC);
- Melanoom.
Melanoom ontstaat wanneer er schade is aan de pigmentcellen in de huid. Waardoor genetische veranderingen of ‘mutaties’ kunnen ontstaan. Door abnormale celdeling worden er tumoren gevormd.
Melanoom komt bij mannen het meest voor in het gezicht en op de romp. Bij vrouwen vooral op de benen, hals en het gezicht.3 Alle huidtypes kunnen door de zon en blootstelling aan UV-straling worden aangetast. Mensen met een lichte huid hebben meer kans om vlekjes te ontwikkelen die tot huidkanker kunnen leiden, maar ook mensen met een donkere huid kunnen huidkanker ontwikkelen.6
Referenties
- [1] American Cancer Society. What Is Melanoma Skin Cancer? Accessed April 2021. Available at: https://www.cancer.org/cancer/melanoma-skin-cancer/about/what-is-melanoma.html%20
- [2] Overlevingscijfers van melanoom. Available at: https://www.kanker.nl/kankersoorten/melanoom/algemeen/overlevingscijfers-van-melanoom
- [3] American Cancer Society. How Do I Protect Myself from Ultraviolet (UV) Rays? Available at: http://www.cancer.org/content/cancer/en/healthy/be-safe-in-sun/uv-protection.html.%20Accessed%20April%202021
- [4] Stichting tegen kanker. Available at: https://www.kanker.be/kankerpreventie/slimmer-de-zon/red-je-vel-vermijd-de-zonnebank%20Accessed%20April%202021.
- [5] Rapport Kankerzorg in beeld: de oudere patiënt (2016 - IKNL). Available at: https://shop.iknl.nl/shop/kankerzorg-in-beeld-de-oudere-pati%C3%ABnt-(2016)/123187
- [6] American Cancer Society. Are Some People More Likely to Get Skin Damage from the Sun? Accessed April 2021. Available at: https://www.cancer.org/content/cancer/en/healthy/be-safe-in-sun
